Vruchtgebruik is een zakelijk recht dat aan een persoon, de vruchtgebruiker genoemd, het recht geeft om een goed dat eigendom is van iemand anders te gebruiken (usus) en de vruchten ervan te genieten (fructus), zoals bijvoorbeeld huurinkomsten bij een onroerend goed of dividenden bij aandelen. Dit recht wordt uitgeoefend zonder dat de vruchtgebruiker eigenaar is van het goed.
Het goed behoort toe aan een andere persoon, de blote eigenaar. Deze laatste mag het goed niet gebruiken en heeft geen recht op de inkomsten zolang het vruchtgebruik loopt, maar blijft wel juridisch eigenaar.
Het vruchtgebruik kan levenslang zijn (men spreekt dan van een levenslang vruchtgebruik) of een vooraf bepaalde duur hebben. Wanneer het vruchtgebruik eindigt, verkrijgt de blote eigenaar de volle eigendom van het goed terug: hij mag het dan gebruiken, de inkomsten ervan ontvangen, of het verkopen.